Dyskryminacja rasowa w różnych miejscach świata przyjmuje odmienne barwy. Apartheid w RPA był jedną z nich. Oficjalnie wspomniana praktyka została już zaniechana, jednak ustanowiony w przeszłości system prawny po dziś dzień zostawił ślad na południowoamerykańskim społeczeństwie. W poniższym artykule opiszę, czym był apartheid w RPA, a także przybliżę sytuacje, która obecnie ma miejsce we wspomnianym państwie.
Apartheid w RPA — wprowadzenie
Apartheid jest to ideologia głosząca konieczność osobnego rozwoju społeczności różnych ras. Bazuje na segregacji rasowej. Apartheid w RPA był oparty na przekonaniu o wyższości rasy białej. Zaczął obowiązywać od 1948 roku pod formą prawną. Dotykał takich kwestii jak zakaz mieszanych małżeństw, czy nawet kontaktów seksualnych między osobami innej rasy. W 1968 roku został uznany przez Organizację Narodów Zjednoczonych za zbrodnię przeciwko ludzkości. Mimo to apartheid w RPA zakończył się dopiero w 1994 roku.
Apartheid w RPA przyniósł administracyjny podział społeczeństwa południowoafrykańskiego na grupy rasowe, które zostały od siebie oddzielone. Wyznaczono im oddzielne miejsce zamieszkania i pracy. Osoby czarnoskóre zostały zepchnięte na obrzeża, mieszkając w gettach. Najmniejsze odstępstwa od obowiązującej w tamtym czasie segregacji rasowej były bardzo surowo karane – od kary śmierci do wieloletniego pobytu w więzieniu. Sama krytyka systemu uznawana była za przestępstwo przeciwko państwu. Rasa biała, która stanowiła około 15% ludności kraju, dzięki pozbawieniu praw wyborczych osób czarnoskórych (ok.75%), dominowała w życiu politycznym aż do 1994 roku. Dominacja rasy białej z roku na rok coraz bardziej budziła sprzeciw u innych obywateli RPA. Do walki z apartheidem służyła organizacja o nazwie ‘’Afrykański Kongres Narodowy (ANC)’’.
Zobacz także: Prezydenci III RP – polityczny exodus
Została ona utworzona w 1912 roku jako organizacja walcząca o równouprawnienia. Działacze kongresu powołali własne siły zbrojne, dokonując licznych ataków sabotażu na terenach RPA. W połowie lat sześćdziesiątych zbrojne formacje ANC usiłowały, bez powodzenia, wywołać powstanie. Próby zakończyły się osądzeniem i skazaniem w 1963 roku na dożywotnie więzienie 8 aktywistów ANC m.in. Nelsona Mandeli. Po uznaniu przez ONZ za zbrodnie przeciwko ludzkości w 1973 roku został objęty konwencją, która weszła w życie dopiero w 1976 roku. Od tamtego czasu można było karać za zbrodnie apartheidu. Osłabienie apartheidu nastąpiło za rządów prezydenta Wilhelma Frederica de Klerka, który zapoczątkował proces głębokich reform wewnętrznych, polegającej na stopniowej likwidacji systemu apartheidu. W 1990 roku prezydent uwolnił Nelsona Mandelę, przywódcę ANC, oraz zniósł zakaz działalności Afrykańskiego Kongresu Narodowego. Mandela przyrzekł, że ANC zawiesi walkę zbrojną z rządem. W 1991 roku Parlament zniósł ustawy apartheidu, co otworzyło drogę do przekształcenia RPA w wielorasowe państwo demokratyczne.
Definitywny kres istnienia apartheidu położyły dopiero powszechne i równe wybory parlamentarne w kwietniu 1994 roku. Zwyciężył w nich reprezentant ANC. Mandela objął funkcję prezydenta kraju, zaś wiceprezydenta W.F. de Klerk. W 1994 roku weszła w życie także nowa konstytucja RPA. Wprowadziła ona nową konstrukcję najwyższych władz, nowy podział administracyjny oraz podstawowe prawa obywatelskie dla obywateli wszystkich ras. W dowód uznania społeczności międzynarodowej dla pokojowego procesu likwidacji apartheidu w RPA, Nelson Mandela i Frederic de Klerk zostali uhonorowani Pokojowymi Nagrodami Nobla w 1993 roku. Od tego czasu w RPA panuje względny pokój społeczny.
Apartheid w RPA był piekłem dla osób ciemnoskórych, ale czy rzeczywiście spowodował piekło na ziemiach RPA? Czy wręcz przeciwnie?
Zasłużona wolność dla każdego człowieka jest ogromnym plusem, ale spójrzmy na to jak wygląda obecnie sytuacja gospodarcza w RPA. Zmiana na plus, czy minus? Sytuacja gospodarcza RPA za czasów apartheidu była nieporównywalnie lepsza od sytuacji w innych krajach afrykańskich. Po zniesieniu apartheidu tragicznie pogorszyła się sytuacja państwa, czego przykładem są m.in.: spadek wartości pieniędzy, ogromna stopa bezrobocia czy gigantyczna emigracja obywateli RPA. W 1990 roku Republika Południowej Afryki była najbogatszym krajem afrykańskiego kontynentu. Kraj z pozycji lidera stał się dziś państwem Trzeciego Świata. W rankingu najbogatszych państw świata spadło z 52 miejsca na 86. Bezrobocie oscyluje wokół 30%.
Zobacz także: Naszego Facebooka
Z upadkiem apartheidu w 1994 roku wiązano ogromne nadzieje. Zniesienie segregacji rasowej powinno dać nowy impuls rozwoju. Potencjał intelektualny dużej części siły roboczej został w końcu uwolniony. Niestety nawet najbardziej szlachetne idee nie muszą przynosić korzyści. Okazało się, że nieudolność nowej generacji polityków RPA była przytłaczająca. Po wygraniu pierwszych, demokratycznych wyborów, ANC zdobył pełnię władzy, zgarniając ponad 60% głosów. Nowy rząd sam określający się jako socjalistyczny, zaczął powoli rozmontowywać gospodarkę wolnorynkową. Okazuje się, że po upadku apartheidu w RPA nierówności się zwiększyły. Dzięki korupcji polityków tylko niewielkiej elicie ciemnoskórych udało się zgromadzić ogromne fortuny. To jedynie utrwaliło przepaść majątkową wśród osób tej rasy.
Dzisiaj Republika Południowej Afryki jest państwem o największych nierównościach ekonomicznych na świecie. Utrwalająca się nierówność jest także wynikiem nieudolności rządu w edukacji najmłodszych obywateli. Mimo że na szkolnictwo przeznacza się 6% PKB, to RPA zajmuje 127 miejsce pośród 140 krajów pod względem jakości kształcenia na poziomie podstawowym oraz ostatnie pod względem jakości kształcenia w zakresie nauk ścisłych i przyrodniczych. Około 20 lat temu gospodarka RPA rozwijała się w tempie zbliżonym do tempa rozwoju gospodarki globalnej. Po kryzysie gospodarczym z 2008 roku (załamanie funkcjonowania światowego systemu finansowego) wiele biznesów nie wróciło do normalnej działalności. Poprzez spadki cen surowców naturalnych, złe zagospodarowanie wydatkami socjalnymi, czy spadek wpływów z podatków. Rząd RPA dalej nie postanowił postawić skonkretyzowanej decyzji obniżenia wydatków. Zadłużenie względem PKB wzrosło z 25% w 2008 roku, do 71% obecnie.
Podsumowanie
Poprzez sytuację gospodarczą, firmy masowo zwalniały swoich pracowników, co było stratą domów wielu mieszkańców Republiki Południowej Afryki. Najwyższa władza składała wiele obietnic, mówiących o poprawie sytuacji w przyszłości. Poprawy na razie nie widać. Wiele obywateli obecnie nie ma nawet elektryczności, a większość dzielnic wygląda jak strefa wojny, a nie miejsce zamieszkania. Już nie poruszając innych drastycznych kwestii.
Prezydent Republiki Południowej Afryki Cyril Ramaphosa powiedział, że jego partia Afrykańskiego Kongresu Narodowego (ANC) będzie dążyć do „zdecydowanego zwycięstwa” w tegorocznych wyborach krajowych. Jednak jej pozycja słabnie i nie jest wykluczone, że straci władzę, sprawowaną od czasu, kiedy skończył się apartheid w RPA, a Nelson Mandela został pierwszym czarnoskórym prezydentem tego państwa. Jakie skutki dla RPA przyniosą tegoroczne wybory? Tego możemy się dowiedzieć w okresie letnim, kiedy przewidywana jest data wyborów. Miejmy nadzieję, że obywatele RPA wybiorą właściwy rząd, który poprawi jakość ich życia zachowując przy tym równouprawnienia międzyrasowe.
