Chińska Republika Ludowa stanowi jedno z najciekawszych, pod względem ekonomicznym i geopolitycznym, krajów współczesnego świata. Od rozpoczęcia reform gospodarczych przez ojca chińskiej transformacji, Deng Xiaopinga, kraj zwiększył swój PKB z poziomu 300 miliardów dolarów (1980 rok) do prawie 18 bilionów (!) w 2022 roku. Pozycja międzynarodowa Chin bezwzględnie wzrosła. I to właśnie z tego powodu pułapka Tukidydesa powróciła.
Jak wyglądają współczesne Chiny
Co prawda dane z IV kwartału 2024 roku wskazują na 5,2% wzrost, co znacząco odbiega od dwu-cyfrowych wyników z lat ubiegłych, ale dalej jest to wynik, który może znacząco niepokoić zachodnie rządy, w tym Stany Zjednoczone. Żaden kraj nie może utrzymywać wiecznie wzrostu PKB na poziomie powyżej 10%. Jest to nierealne przez fakt, że zwiększa się kontekst i ogólna liczba Produktu Krajowego Brutto, od którego liczony jest wzrost.
Zobacz także: Naszego Facebooka
Tak dobre wyniki gospodarcze sprawiają, że Komunistyczna Partia Chin cieszy się nieprzerwanym i wysokim, bo ponad 60% poparciem społeczeństwa chińskiego. W przeciwieństwie do Rosji mandat totalitarnego rządu chińskiego jest oparty na bogactwie – „My dajemy wam się bogacić, a wy nie wchodzicie w kwestie tego jak rządzimy”. Tak można by określić system panujący w CHRL.
Oprócz bogactwa, KPCh opiera swój legitymizm na silnym nacjonalizmie, który rozbudzono w narodzie chińskim. Warto tutaj przytoczyć jeden znamienny przykład, dla osób które wciąż wierzą w możliwy przewrót demokratyczny w CHRL. W 1989 roku podczas protestów na placu Tian’anmen młodzież chińska przygotowała wielką budowlę, która przypominała nowojorską Statuę Wolności. Nazwano ją podobnie, bo „Statuą Demokracji”. 10 lat później ta sama młodzież obrzucała kamieniami ambasadę amerykańską (w trakcie bombardowań Belgradu przez USAF część bomb spadła na ambasadę CHRL co wywołało zamieszki) i wykrzykiwała, że „Miliard sto milionów Chińczyków jest na was wściekłych!”.
Pułapka Tukidydesa — co do niej doprowadziło?
Tak długi wstęp jest konieczny, by zrozumieć specyfikę chińskiego narodu. Jako Europejczycy nie możemy bowiem mierzyć wszystkich kultur tą samą miarą co nasza. Widać to już w aspektach tak prozaicznych jak egoizm i solidaryzm. Dla nas najważniejsze jest „ja”, kładziemy nacisk na silny indywidualizm. Chińczycy (i ogólnie narody Azji wschodniej) zgoła odwrotnie – liczy się „my” i cały kolektyw. Głównie jest to efekt wpływów konfucjańskich na terenie tego kraju.
Problemem o jakim chciałbym dzisiaj państwu opowiedzieć jest tzw. Pułapka Tukidydesa. Starożytny Tukidydes był historykiem, którego główne dzieło stanowi słynna „Wojna Peloponeska”, opisująca konflikt między dwoma największymi z Polis. Wyżej wspomniana „pułapka” mówi, że starożytna Sparta, widząc zagrożenie swojej pozycji w Helladzie, dążyła do eskalacji z Atenami, które pretendowały do roli hegemona. Świat grecki był wtedy bipolarny, co groziło eskalacją. Nastąpiła ona w 431 r. p.n.e. wybuchem wojny, która zmiotła wpływy zarówno Spartan, jak i Ateńczyków. Zdaniem Tukidydesa wojna ta była nieunikniona, właśnie ze względu na chęć utrzymania statusu hegemona przez jedno z polis i dążenia do zdobycia tego statusu przez drugie. Zwykły konflikt interesów, który musiał doprowadzić do zderzenia.
Zobacz także: Prawa wyborcze i historia wyborów mniejszości narodowych w Polsce
Zdaniem wielu publicystów i ekspertów jak np. Generała Stanisława Kozieja, piszącego na łamach Gazety Wyborczej, taką sytuację możemy zaobserwować współcześnie między CHRL, a USA. Strategia prowadzona przez Stany Zjednoczone, od słynnych czterech (potem trzech, poza demokratyzacją) reform Deng Xiaopinga, która polegała na otwieraniu się gospodarczym na Chiny, co miało poskutkować ich demokratyzacją… Okazała się całkowitym niepowodzeniem. Kolejni przywódcy CHRL (Jiang Zemin, Hu Jintao) z zapałem realizowali testament Denga, przy czym aktualny lider, Xi Jinping, złamał jedną z najważniejszych doktryn protoplasty, słynne 24 znaki. Brzmiała ona w następujący sposób:
- obserwujcie chłodno i spokojnie.
- zabezpieczajcie pozycje.
- zdobywajcie zaufanie.
- ukrywajcie własne możliwości.
- czekajcie na swój czas, nie wychodząc przed szereg.
- nie podnoście głowy, żądając przywództwa.
Pułapka Tukidydesa a zmiana w polityce chińskiej
To, co zrobił Xi, eksperci nazywają zainstalowaniem „wilczej dyplomacji”. Przekaz CHRL stał się agresywny, asertywny, wręcz konfrontacyjny. Rozpoczęła się ekspansja przedsiębiorstw prywatnych i państwowych poza granicami kraju. Idealnym przykładem jest Afryka, gdzie zainwestowane zostało przez Państwo Środka ponad 340 miliardów dolarów. Mimo że na razie jest to pokojowa i ekonomiczna współpraca (choć niektórzy posuwają się do stwierdzeń, iż mamy do czynienia z „neokolonizacją” ze strony CHRL) to zagrożenie nie może być bagatelizowane. Chiny mają ewidentne zakusy na zainstalowanie swoich baz wojskowych w całej Afryce.
Zobacz także: Apartheid w RPA – jak to wygląda obecnie?
Najbardziej ewidentnym przykładem chińskiej asertywnej dyplomacji jest kwestia Tajwanu. Po przegranej w wojnie domowej to właśnie tam schroniły się niedobitki chińskich nacjonalistów. Przez ponad 70 lat, miejsce to było punktem sporu między CHRL, a zachodem. W 2012 roku ogłoszono program „odrodzenia narodu chińskiego”, który ma sprawić by do 2049 roku:
- Chiny stały się liderem w dziedzinie technologii i innowacyjności.
- Tajwan powrócił do macierzy kontynentalnej.
- Chińska klasa średnia ma stanowić ponad 600 milionów obywateli.
W mojej pracy skupię się na punkcie drugim. Tutaj bowiem pojawia się owa PUŁAPKA TUKIDYDESA.
W związku z gwarancjami, jakimi Tajwan został objęty przez USA, oraz flotą amerykańską stacjonująca na Pacyfiku, jakikolwiek ruch w stronę zajęcia całej bądź części wyspy przez CHRL, MUSI zakończyć się eskalacją konfliktu ze Stanami Zjednoczonymi. Zdaniem Stanisława Kozieja mamy aktualnie trzy scenariusze rywalizacji tych dwóch supermocarstw:
- Nowa zimna wojna (klisza z drugiej połowy XX w.)
- Wojna incydentalna/ograniczona (np. Na Tajwanie bądź w Korei)
- Wojna globalna/nuklearna (najczarniejszy scenariusz dla ludzkości – III wojna światowa)
Podsumowanie
Ważne jest, by zaznaczyć, że punkt nr dwa może w ciągu chwili eskalować do III wojny światowej. Dlatego tak ważne jest, by mieć ten konflikt na uwadze z naszej, polskiej perspektywy. Gdzie jest pułapka? Chiny muszą zająć Tajwan. Bez tego nie zakończy się Wielki Renesans i odrodzenie narodu chińskiego. USA z kolei Tajwanu oddać nie może. Jeśli to zrobi, to utraci kontrolę nad południowo-zachodnim Pacyfikiem i Morzem Południowochińskim, co byłoby całkowitą zmianą położenia na arenie międzynarodowej dla Chin. Ponadto jeśli jest jakiś towar, którego CHRL dramatycznie brakuje, to są to półprzewodniki…. które Tajwan produkuje na masową skalę.
Zobacz także: Najgłupsza cecha Polaków, czyli jakoś to będzie [FELIETON]
Wysuwam tutaj bardzo odważną, ale moim zdaniem prawdziwą tezę. Przyszłość świata znajduje się aktualnie w cieśninie tajwańskiej. Wojna w Ukrainie ma kolosalne znaczenie dla zachodu, szczególnie dla nas, Europejczyków, ale nie doprowadza do bezpośredniej konfrontacji między US Army, a Armią Federacji Rosyjskiej. Próba unifikacji siłowej Tajwanu przez CHRL MUSI zakończyć się konfliktem z USA. Biorąc pod uwagę ruchy wojsk chińskich, dalszy rozwój technologii wojskowej oraz incydenty jak po wizycie Nancy Pelosi w 2022 roku, to wspomniana konfrontacja jest coraz bliżej. Moim zdaniem pytanie nie powinno brzmieć “czy?” lecz “kiedy?”…
Bibliografia:
- B. Góralczyk, Nowy Długi Marsz – Chiny Ery Xi Jinpinga
- B. Góralczyk, Wielki Renesans – chińska transformacja i jej konsekwencje
- B. Góralczyk, Świat Narodów Zagubionych
- S. Czubkowska, Chińczycy Trzymają nas Mocno
- K. Strittmater, Chiny 5.0
- “Chiny, Powrót Olbrzyma” aut: Konrad Seitz
- Odwrócona pułapka Tukidydesa, czyli pięć scenariuszy dla Tajwanu, [w:] https://wyborcza.pl/7,75968,28775982,owrocona-pulapka-tukidydesa-czyli-piec-scenariuszy-dla-tajwanu.html, dostęp 07.02.2024.
- PKB Chin, [w:] https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?locations=CN, dostęp 07.02.2024.
- Wzrost PKB w Chinach wyniósł 5,2% r/r w IV kw. 2023, [w:] https://inwestycje.pl/gospodarka/wzrost-pkb-w-chinach-wyniosl-52-r-r-w-iv-kw-2023/, dostęp 07.02.2024.
- Chińscy generałowie mówią o „pułapce Tukidydesa”: Musimy przygotować się na możliwą konfrontację z USA, [w:] https://forsal.pl/swiat/chiny/artykuly/8116054,chiny-generalowie-pulapka-tukidydesa-mozliwa-konfrontacja-z-usa.html, dostęp 07.02.2024.
